মৰিগাঁও জিলাৰ ইতিহাস প্ৰসিদ্ধ জাগী ভকতগাঁও অঞ্চলটোত সংস্কৃতি প্ৰাণ বহু পুৰোধা ব্যক্তিয়ে জন্ম গ্ৰহণ কৰি অঞ্চলটোৰ লগতে অসমৰ সংস্কৃতিৰ বৰপথাৰখন জীপাল কৰি থৈ গৈছে৷ ভাষা শ্বহীদ সূৰ্য বৰা, আজন্ম শিল্পী কনকেশ্বৰ বৰুৱা এই অঞ্চলৰ দুটা উজ্জ্বল নক্ষত্ৰ যাৰ সুকীয়া পৰিচিতিৰ প্ৰয়োজন নাই। অতীতৰে পৰা যাত্ৰা নাট, ভাওনাৰ চর্চাৰে মুখৰিত এই বৃহৎ সংস্কৃতিপ্ৰাণ অঞ্চলটোত এই বিষয়ৰ আৰম্ভণি কোনে কেতিয়া কৰিছিল সেই বিষয়ে সঠিককৈ তথ্য দিয়াটো কঠিন যদিও ‘কথা গুৰু চৰিত’ৰ মতে কলং কাষৰ এই অঞ্চলতেই সত্ৰীয়া সংস্কৃতিৰ এক মূল আধাৰ ‘খোল’ৰ

অসমৰ শিল্পসমূহৰ ভিতৰত মুখা শিল্পৰ এক উল্লেখযোগ্য অৱদান আছে৷ মহাপুৰুষ শ্ৰীমন্ত শঙ্কৰদেৱৰ অংকীয়া ভাওনাসমূহত থকা বিভিন্ন চৰিত্ৰৰ মুখমণ্ডলৰ হুবহু ৰূপ দিবলৈ শিল্পীয়ে সুদক্ষ হাতেৰে মুখাসমূহ সাজে৷ গৰুণ্ড পক্ষী, বাঘ, যখিনী, ঘৰিয়াল, বৰাহ আদিৰ মুখা হুবহু সাজি তাত তুলিকাৰে অংকিত কৰি সম্পূৰ্ণ ৰূপ ফুটাই তুলে৷ কিন্তু এইখিনিতে এটা কথা উল্লেখনীয় যে মহাপুৰুষজনাই অসমৰ জাতি-জনজাতিৰ শিল্প-কলা, সাহিত্য-সংস্কৃতিৰ বাৰেৰহণীয়া কৃষ্টিৰ চানেকিবোৰ গোটাই এক কৰিছিল৷ কোৱা হয় জনজাতিসকলৰ ডেকাচাঙৰ আৰ্হি লৈ নামঘৰ সজা হৈছিল৷ মহাপুৰুষজনাই প্ৰতিষ্ঠা কৰি যোৱা মুখা শিল্পৰো মূল আৰ্হি জনজাতিবোৰৰ পৰম্পৰাগত

এজন মানুহে কাঠৰ কুণ্ডা এটাত কটাৰী, বটালি ফুৰাই আছে। ওচৰতে আন এজনে আলতীয়া মাটিৰে সুতুলি সাজি আছে। আন এজনে আকৌ বাঁহৰ টুকুৰা চাৰিটাৰে ৰামতাল তৈয়াৰ কৰিছে। কাষতে অন্য এজনে মিহি পৰশ দিছে কাকৈফণীত। মন্ত্ৰমুগ্ধ হৈ আমি কেওজনৰ চৌকাষে থিয় হৈ কামবোৰ পৰ্যবেক্ষণ কৰিছিলোঁ। আমি মানে প্ৰায় ৪৬ জন শিক্ষাৰ্থীৰ সহিতে দুজন তত্ত্বাৱধায়ক শিক্ষক। বিৰ দি বাট নোপোৱাৰ দৰে হৈছিল সেই স্থান। কেইখোজমান আঁতৰত চৌকাৰ ওপৰত এখন প্ৰকাণ্ড লোৰ কেৰাহীত ম’হৰ শিঙ কেইটামান উতলাই আছিল আন এজন কৰ্মীয়ে। উতলোৱাৰ আগেয়ে শিঙবোৰ