সংখ্যাৰ আঁৰৰ কথা

তেওঁলোকে কৈছিল বিশেষ একো কৰিব নালাগে৷ সঁচা আছিল কথাষাৰ- আলোচনীৰ সৈতে জড়িত ব্যক্তিসকলক গোটেই মাহটো যেতিয়াই তেতিয়াই চৰ্চৰণি খাবলৈ বাধ্য কৰোৱাৰ বাহিৰে একোৱেই নকৰিলোঁ মই৷

এপ্ৰিল মাহ, মেছেঞ্জাৰত দেবজিৎ শৰ্মাদাৰ বাৰ্তা পালোঁ- “ফোন নংটো পাম নেকি, সম্পাদনা সম্পৰ্কীয় কথা আছিলে৷” মগজু ঘোদালি পেলালোঁ যদিও কি কথা হ’ব পাৰে একো উলিয়াব নোৱাৰিলোঁ৷ ফটাঢোল গোটত তেতিয়ালৈ মই বেবেৰিবাং এসোপা লিখি মাজে মাজে পোষ্ট কৰি থাকোঁ৷ প্ৰথমবাৰলৈ ই-আলোচনীৰ জানুৱাৰী সংখ্যাত মৃদুল নাথদাদাৰ তগিদাত গল্পৰ নামত কিবা এটা লিখিছিলোঁ৷ এতিয়া এই বেবেৰিবাঙসোপা লিখাৰ কাৰণে কিবা ৱাৰ্ণিং দিব বুলিহে বাৰে বাৰে ভাবি পাইছিলোঁ৷ ফোন নংটো দিয়াৰ পিছত আবেলি ফোন আহিল- “আপোনাক ফটাঢোল ই-আলোচনীৰ কোনোবা এটা সংখ্যাৰ সম্পাদনাৰ দায়িত্ব দিবলৈ ঠিক কৰা হৈছে৷” কথাষাৰ শুনাৰ পিছত মই কেনেকৈ আচৰণ কৰিব লাগে পাহৰি গৈছিলোঁ- এনেই কথা পাতিব নজনা মানুহ৷ নাই নহ’ব, নোৱাৰিম আদি বুজাবলৈ বাংবিং কথা কিছুমান ক’লোঁ৷ আগতীয়াকৈ জনাম বুলি কৈ ফোন থ’লে দেবজিতদাই৷ এওঁক কথাবোৰ কওঁতে ক’লে, বঢ়িয়া, পাৰিবা দিয়া মই হেল্প কৰিম নহয়৷ তেওঁৰ হেল্পৰ নমুনা মনত পেলাই পিছদিনা আকৌ মেছেজ দিলোঁ দেবজিতদাক, “কথাটো আকৌ এবাৰ বিবেচনা কৰি চাব৷” তেওঁ ক’লে, “পাৰিব, একো টান কাম নহয়৷” গ’ল কথা গুচিল, সময় বাগৰিল৷ বহুতদিন একো খা-খবৰ নোহোৱাত ভালেই পালোঁ পাহৰিল বুলি৷ পাহৰা বেমাৰটো যে মোৰহে আছে তেওঁলোকৰ নাই সেইটো জুন মাহতে গম দি দিলে৷ আকৌ দেবজিতদাৰ ফোন- আগষ্ট সংখ্যাৰ দায়িত্ব দিয়া হ’ব৷ নাই-নুই কৰাৰ একো সুযোগ নিদি সম্পাদক অভিষেকৰ কথা জনাই দিয়া হ’ল৷ হাতত ৰছীৰে বান্ধি চুৰ চুৰ বুলি এদিন আবেলি মোৰ কণমানিটোৱে মোক টানি আজুৰি ফুৰা সময়তে ফোন এটা আহিল- আপুনি মোক চিনি নাপাব, মই ৰিণ্টুমণি দত্তই কলোঁ৷ মাত শুনিয়ে থোতামোজা লাগিল৷ অকণমান আপত্তি কৰিছিলোঁ যদিও হয় হয় কোৱাৰ বাহিৰে আৰু একো কোৱা নহ’ল৷ সেই সময়ত মোৰ মনলৈ এটা নামেই আহিল, মোৰ দাদাৰ বন্ধু যোগেশ ভট্টাচাৰ্য্যদাদা৷ তেওঁক গোটেইখিনি জনোৱাৰ পাছত ক’লে, মাজত মাত্ৰ এটা ৰবিবাৰ আছে ট্ৰেইন চলোৱা তেতিয়া গোটৰ মানুহখিনিৰ সৈতে চিনা পৰিচয় হ’ব৷ আগতে এবাৰ ট্ৰেইন চলাবলৈ দিওঁতে নচলাওঁ কোৱা মানুহজনীয়ে অন্য পথ একো নেদেখি হ’ব বুলিলোঁ৷ ৰেলযাত্ৰাত চিনা পৰিচয় বাঢ়িল৷ জুলাইৰ তিনি তাৰিখে আগষ্ট আলোচনী সংখ্যা নামৰ ৱাটচআপ গ্ৰুপ এটালৈ মোক আদৰি নিয়া হ’ল৷ সোমায়েই উদুলিমুদুলি দেখি গৈছোঁ৷ আন্তৰিকতাৰে সম্পাদনা সমিতিৰ প্ৰত্যেকজনে মাত লগাইছে৷ সমনীয়া ৰাজশ্ৰী শৰ্মাক পাই সহজ হ’লোঁ৷ বিজয় মহন্তদাদাৰ খুহুটীয়া কথাৰে ভৰি উঠা বাবে ক্ষণিকতে ধেমালি-ধুমুলা ভৰা ঘৰুৱা পৰিবেশ এটা অনুভৱ কৰিলোঁ৷ মনলৈ ভাৱ আহিল- ধেমালি ধেমালিতে আলোচনী এখন উলিয়াই দিব পৰা  ধেমালি গোটনে এইটো!

লাহে-লাহে সকলোবোৰ বুজাই দিয়া হৈছিল মোক৷ ৰিণ্টুমণি দত্তদাদাই নিয়মাৱলী এখন দি মোক দায়িত্বভাৰ গতাই দিছিল৷ হিমাংশু ৰাজখোৱাদাদাই দিছিল প্ৰথম কামটো- এখন ফটো আৰু এখন গোহাৰি তেওঁলৈ পঠিয়াই দিয়াৰ৷ মূৰে সকলো কাৰ্যকলাপ বন্ধ কৰিবলৈ ধৰাৰ পৰা মোক উদ্ধাৰ কৰিলে, চবিনা ইয়াছমিন বাই৷ সৰু ভনীক কোৱাৰ দৰে ইমান মৰমেৰে কথাবোৰ বুজাই দিলে যে মোৰ সাহস বাঢ়িল৷ সম্পাদকৰ দায়িত্ব কি তাৰ আভাস পালোঁ চবিনাবাৰ পৰা৷ এদিন সন্ধিয়া হেমন্ত কাকতিদাদাই ফোন কৰি সাহসেৰে ভৰাই দিলে মোক, এটা এটা দিশ আঙুলিয়াই কেনেকৈ কি কৰিব লাগিব কৈ গ’ল তেওঁ৷ দেবজিতদাক সুধিলোঁ কি কৰিম এতিয়া? ক’লে লেখকসকলৰ লিষ্ট এখন দিম সেইমতে তেওঁলোকক যোগাযোগ কৰি লেখাৰ বাবে অনুৰোধ কৰিবা, আব্দাৰ ধৰিবা দাবী কৰিবা৷ বচ! মোৰ হ’ল খাৰখোৱা জিভা মুখেৰে ওলাই কিবাকিবা৷ ভালকৈ কথা পাতিব নাজানো বাবে চিন্তাই হৈছিল, মোৰ মাত শুনিলেই লেখা কি উকা কাগজত ৰেখা এডালো নিদিব৷ সকলোৰে আশীৰ্বাদ লৈ মৰসাহসেৰে সকলোকে যিমান পাৰোঁ ৱাটচআপত, মেছেঞ্জাৰত কাতৰ অনুৰোধ জনালোঁ৷ ফোনত পোৱাসকলক ফোন কৰি যেনেকৈ নহওক লেখা এটা বিচাৰি অনুৰোধ কৰিলোঁ৷ “নিশ্চয় দিবলৈ চেষ্টা কৰিম” এই কথাষাৰে মৰুভূমিত এক টেংকি পানী পোৱাৰ সমান সুখ দিলে৷ জ্যেষ্ঠসকলৰ দিহা পৰামৰ্শমতে যিমান পাৰোঁ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিলোঁ৷ এদিন নিলাক্ষী কাকতিবাই ক’লে, তোমাক বহুতে চিনি নাপায়- মুখামুখিলৈ আহা৷ নিলাক্ষী বাই এই আঁকৰী ভনীয়েকজনীক কি কি কৰিব লাগিব হাতত ধৰি দেখুৱাবলৈহে অকল বাকী থাকিল৷ কেনেকৈ লেখাবোৰ পৰিপাটীকৈ থৈ যাব লাগিব, খেলিমেলি নহ’বলৈ কি কৰা উচিত সকলোবোৰ বুজাই দিলে৷ তাৰপিছত আহিল সাক্ষাৎকাৰৰ প্ৰসংগ৷ এই বিষয়ত হিমাংশু ৰাজখোৱাদাই নিশ্চিন্ত হৈ থাকিবলৈ দিলে৷

মোৰ এই মাহযোৰা যাত্ৰাত সকলোকে যেতিয়াই মন যায় তেতিয়াই মনত পেলাব পৰাকৈ, সহায় বিচাৰিব পৰাকৈ সহজ হৈ পৰিলোঁ৷ মই ইমানেই  সকলোকে মনত পেলাওঁ যে দিনটোত প্ৰত্যেকজনে এবাৰ হ’লেও নিশ্চয় চৰ্চৰণি খায়৷ “বৰ্ণাশুদ্ধি টিমৰ“ প্ৰণিতা গোস্বামী বৰঠাকুৰ বাইদেউ, ৰিমঝিম বৰঠাকুৰ, চবিনা ইয়াছমিন বা পৰিস্মিতা গগৈ আৰু ঋতুপৰ্ণা মহন্ত- এওঁলোক আছিল মোৰ সম্পাদনা গাড়ীখনৰ ষ্টেয়াৰিং আৰু  চকা আৰু যাৰ অবিহনে সঠিক দিশত এক ইঞ্চিও লৰিব নোৱাৰিলোঁ হয়৷ প্ৰণিতা বাইদেউৰ কামৰ খৰ গতি দেখি অবাক হওঁ মই৷ সাৰথি হ’ল দেবজিত শৰ্মাদা- আটাইতকৈ চৰ্চৰণি খাব লগা হোৱা মানুহ তেঁৱেই৷ গাৰ ছাঁটোৰ দৰে থাকি সকলো ক্ষেত্ৰতে মাৰ্গ দৰ্শন কৰি থাকিলে যোগেশ দাদাই৷ আনক কিবা এটা ক’বলৈ দোধোৰমোধোৰত পৰিলেই কাষ চাপোঁ যোগেশদাদাৰ৷ এইসকলৰ ওপৰি ফটাঢোলত লিখিবলৈ উৎসাহিত কৰা মৃদুল নাথদাদা আছিল মোক সময়ে সময়ে দৰকাৰী কথাবোৰ মনত পেলাই দিয়া মানুহ৷ আলোচনীৰ আঁৰত থাকি দিম্পল কলিতা আৰু অভিজিৎ কলিতাদাই সকলো সময়তে সহায় কৰি থাকিল৷ বেনাৰখন আকৰ্ষণীয় ৰূপত সজাই পৰাই তোলাৰ বাবে আৰাধনা বৰুৱাবা আৰু দিগন্ত কুমাৰ ভট্টাচাৰ্যদাৰ ওচৰত মই চিৰকৃতজ্ঞ৷ আঁৰত থাকি দায়িত্বসহকাৰে সকলো কৰি যোৱা সঞ্জীৱ ভট্টদাকো মই ধন্যবাদ জনালোঁ৷ বিভিন্ন সময়ত সু দিহা-পৰামৰ্শ আৰু ফটাপ্ৰশ্ন শিতানৰ দায়িত্ব লৈ  কান্ধৰ বোজা পাতলাই মোক কৃতাৰ্থ কৰিলে যোগেশ ভট্টাচাৰ্য্যদা আৰু ৰাজশ্ৰী শৰ্মাই৷ প্ৰচাৰ বিভাগৰ সকলো কাম সুকলমে চলাই নিয়াৰ বাবে চন্দন বড়িদা আৰু হিমাংশু ৰাজখোৱাদাৰ ওচৰত মই চিৰঋণী৷

এদিন হঠাতে হিমাংশু দাই ক’লে, “কাইলৈ পদ্মশ্ৰী ইমৰাণ শ্বাহদেৱৰ সাক্ষাৎকাৰ ল’বলৈ যোৱা হ’ব তোমাৰ কিবা প্ৰশ্ন সুধিবলগীয়া আছে যদি সাজু কৰা৷” মোৰ ভাবি থাকোঁতেই গ’ল, ৰাতাৰাতি তেখেতে প্ৰশ্ন সাজু কৰি  জীমনি গগৈ বাইদেউ আৰু ভাস্কৰজ্যোতি দাসদাদাক সাক্ষাৎকাৰৰ বাবে প্ৰয়োজন হ’বলগীয়া যাৱতীয় কামবোৰ কৰি অঁতালে৷ চিনেমাৰ ক্ষেত্ৰত অনিশ্চয়তা ভুগি থকা সময়তে ডলী তালুকদাৰ বাই চাৰপ্ৰাইজ দি দিলে- “লিখিবলৈ লৈছোঁ৷” মুখলৈ আৰু অকণ পানী আহিল৷ এইসকলৰ ঋণ মই মোৰ জীৱনকালত কেতিয়াও সুজিব নোৱাৰিম৷

এই যাত্ৰাৰ মূল চালিকাশক্তি তীক্ষ্ণ কলমধাৰীসকলৰ সহায় সহযোগিতা অবিহনে এই সকলো আয়োজন বৃথা হ’ল হয়৷ তেওঁলোকৰ সঁহাৰি আৰু উৎসাহে মোক অফুৰন্ত শক্তি দিলে৷ এই ক্ষেত্ৰত মই দিগন্ত কুমাৰ ভট্টাচাৰ্য্যদাদাৰ কথা ক’বই লাগিব৷ যিসময়ত মই লেখকসকলক সময়ে সময়ে লেখাৰ বাবে সোঁৱৰাই আছিলোঁ, দিগন্তদাদাই মোক নিজেই কৈ দিয়ে-“মই দিম দেই, দিমেই খাটাং, নিশ্চিন্ত থাকা, ৩০% লিখা হৈছে, পুৰা ৰে’ডী কৰি দিম৷” হাতত পৰা প্ৰত্যেকটো লেখাই মোৰ বাবে আছিল অক্সিজেন৷

মোৰ এই সম্পাদনাৰ যাত্ৰা, সংখ্যাৰ আঁৰত নিস্বাৰ্থভাৱে কাম কৰি যোৱা প্ৰত্যেকজন ব্যক্তিৰ আশীৰ্বাদৰে পুষ্ট নোহোৱাহেঁতেন, কোনোকালেই সফলতাৰে সামৰিব নোৱাৰিলোঁহেঁতেন৷ অজ্ঞানবশতঃ যিসকলৰ প্ৰতি এই মুহূৰ্তত নিজৰ কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰিবলৈ পাহৰি গৈছোঁ কৰযোৰে তেওঁলোকৰ ওচৰত ক্ষমা প্ৰাৰ্থনা কৰিছোঁ৷

মই লেখাবোৰ পঢ়ি হাঁহিলোঁ আৰু সেইসমূহ ইফালৰ পৰা সিফাল কৰিলোঁ- তাৰ বাহিৰে সম্পাদক হিচাপে একোৱে কৰিব লগা নহ’ল৷ আচৰিত নহয়নে! সম্পাদনা সমিতিৰ ২২ জন বিষয়ববীয়াৰ নিৰ্ভেজাল সহায় সহযোগিতাৰ বাবে সুকলমে হৈ উঠিল এই সকলোবোৰ৷ “ভাল মানুহ” এচামৰ মাজলৈ আহি নতুন অভিজ্ঞতাৰে মোৰ জীৱনৰ এডোখৰ ভৰাই ল’লোঁ৷ এই সুযোগ দিয়াৰ বাবে “ফটোঢোল” পৰিয়ালৰ ওচৰত চিৰকৃতজ্ঞ হৈ ৰ’ম! মোক সকলো সময়তে সহায় সহযোগিতা আগবঢ়োৱা মোৰ জীৱনসংগী আৰু অকণমানি ল’ৰাটোৰ ওচৰতো মই চিৰঋণী৷ শেষত সকলোৰে কুশল-মংগল কামনা কৰি মোৰ আন্তৰিক শ্ৰদ্ধা নিবেদন কৰিলোঁ৷ হাঁহি থাকক, হঁহুৱাই থাকক৷ জয়তু “ফটাঢোল”৷

সম্পাদক,

ফটাঢোল ই-আলোচনী

পঞ্চম বৰ্ষ, প্ৰথম সংখ্যা