টকা দুহেজাৰ – হেমন্ত কাকতি

নব্বৈৰ দশকৰ কাহিনী৷ মই তেতিয়া বৰাক ভেলীৰ পাঞ্চগ্ৰামত কৰ্মৰত৷ সেই সময়ত এটিএম অসমলৈ অহাই নাই৷ বেঙ্কলৈ গৈ লাইন ধৰি পইছা উলিয়াব লাগে৷

লাইফ ইনচিউৰেঞ্চৰ বছৰেকীয়া প্ৰিমিয়াম এটা দিবলৈ বেঙ্কৰপৰা উলিয়াই আনিছিলো দুহেজাৰ টকা৷ কাউণ্টাৰৰপৰা উলিয়াই অনা গৰম গৰম এশটকীয়া নোটকেইখন গণি গণিয়েই পাঞ্চগ্ৰাম চেণ্ট্ৰেল বেঙ্কৰ চিৰিয়েদি ফাৰ্ষ্ট ফ্ল’ৰৰপৰা তললৈ নামি আহিছোঁ৷ তেতিয়াৰ এশটকীয়া মানে আজিৰ হাজাৰটকীয়াৰ সমান বুলি ধৰকচোন৷ খমখমীয়া নোটকেইখন হাতত আৰু গোন্ধটো নাকত লাগিয়েই আছিল৷

“আৰে কাকতি দেখোন! ভাল নে? বাপৰে! আপোনাক যেন ভগৱানেহে পঠিয়াইছে মোৰ ওচৰলৈ!”
– একে উশাহে মোলৈ চাই কথাখিনি কৈ গ’ল মানুহজনে৷ তেওঁৰ চকু মোৰ হাতত চিকমিকাই থকা নোটকেইখনৰ ওপৰত নিবদ্ধ৷

আগন্তুকৰ কথাত অলপ থতমত খাই তেওঁলৈ চালো৷ চিনাকী মানুহ, বদৰপুৰতে কানাড়া বেঙ্কত চাকৰি কৰা মিঃ ডেকা৷ ওচৰতে ভাড়া ঘৰ এটাত থাকে৷ বিয়া বাৰু কৰোৱা নাই যদিও বয়স প্ৰায় চল্লিছৰ ওচৰা ওচৰি৷ লগত ভতিজাক নে ভাগিনীয়েক বোলা এজনীও থাকিবলৈ আহে মাজে মাজে৷ আগৰ বছৰ বহাগ বিহুৰপৰাই তেওঁৰ লগত চিনাকী৷ আমি বৰাকত থকা অসমীয়া চাকৰিয়াল কেইজনমান মাজে মাজে অসমীয়া উৎসৱ পাৰ্বণত লগালগি হওঁ, সেই সূত্ৰে চিনাকী৷ যোৱাবাৰ ফাংচনত ঢেৰ বিহু গালো তেওঁৰ লগত৷ মাজে মাজে কনট্ৰেক্ট ব্ৰীজ খেলিবলৈও আহে আমি থকা বেচেলৰ হোষ্টেলটোত৷ দুই এবাৰ আমিও গৈছোঁ তেওঁৰ ভাৰাঘৰলৈ৷

বহুদিনৰ পিছত সেইদিনা বেঙ্কৰ চিৰিত পুনৰ লগালগি হৈয়ে তেওঁৰ প্ৰশ্নটো নুবুজি সুধি পেলালো৷

: কওক ডেকা, কি খবৰ?

: নক’ব আৰু, মোৰ বৰ বিপদ, বুইছে! ভতিজাজনী হস্পিটালাইজড্৷ অপাৰেচন এটা কৰিবলগীয়া হ’ল৷ তেজ দিব লাগে৷ আমাৰ বেঙ্কত ষ্ট্ৰাইক চলি আছে৷ টকা উলিয়াব নোৱাৰিলো আজি৷ টকা দুহেজাৰ দিয়ক যেনেতেনে৷ কাইলৈ বেঙ্ক খুলিলে আপোনাক ঘূৰাই দি যাম৷

টকা দুহেজাৰ মোৰ হাততে আছিল৷ গতিকে নাই বুলি কোৱাৰ কোনো স্কোপেই নাছিল৷ হাজাৰৰ ঘৰত তেতিয়ালৈকে কাকো টকা ধাৰে দি পোৱা নাই, দৰমহাই পাওঁ পাঁচ ছয় হেজাৰমান টকা, তথাপি শেষ চেষ্টা এটা কৰি ক’লো –
: আচলতে মোৰ প্ৰিমিয়াম এটা দিবলৈ আছিল, কাইলৈ ইনচিউৰেন্সটো লেপচ্ হ’ব৷ গতিকে…

মোক কোনো কথা কোৱাৰ সুযোগ নিদি তেওঁ ক’বলৈ ধৰিলে –
: মই কেতিয়াও কাকো পইছা ধাৰলৈ খুজি পোৱা নাই৷ বহুত বিপদ বুলিহে আপোনাৰ ওচৰত হাত পাতিলো৷ কাইলৈকে যদি ৰ’ব নোৱাৰে আজি গধূলিয়েই মই কিবা এটা কৰিম৷ সদ্যহতে মোক বিপদটোৰপৰা উদ্ধাৰ কৰক৷

সেই বয়সত ইণ্ষ্টেণ্ট মিছা কথা সজাই পৰাই কোৱাত ইমান অভ্যস্তও নাছিলো৷ মই না কোৱাৰ কোনো সুৰুঙা নেদেখিলো৷ মানুহজনৰ চকুৰ সেই কাতৰ চাৱনিত এক অজান শক্তিয়ে মোৰ হাতৰ দুহেজাৰ টকা তেওঁলৈ ঠেলি দিলে৷ পুৰা টকা দুহেজাৰ তেওঁক দি ক’লো –

: লওক ডেকা, মই দুই এদিন মেনেজ কৰি ল’ম, আপুনি বিপদটোৰপৰা পৰিত্ৰাণ পাওক৷ যেতিয়া পাৰে দিব আৰু৷

পইছাখিনি লৈ মিঃ ডেকা মুহূৰ্ততে সেই ঠাইৰপৰা অন্তৰ্ধ্যান হ’ল৷ ময়ো লাহে লাহে আহি তলত ৰখাই থোৱা মোৰ মটৰ চাইকেলত বহিলোহি৷ ক’ব নোৱাৰাকৈয়ে গানৰ কলি এটা মুখেৰে গুণগুণাই হোষ্টেল অভিমুখে ৰাওনা হ’লো৷
“মানুহে মানুহৰ বাবে, যদিহে অকণো নেভাবে ভাবিব কোনেনো কোৱা, অসমীয়া….”

ৰাতি হোষ্টেলৰ ডাইনিং হ’লত ভাত খাবলৈ যাওঁতে ভাত দিয়া ল’ৰাকেইজনক ডেকা আহিছিলে নেকি বুলি এনেই এবাৰ সুধি চালো৷ কোনেও একো নামাতিলে৷ ভাবিলো আজি কথা ৰাখিব নোৱাৰিলে, কাইলৈ পৰহিলৈ মানে হয়তো আহিব৷ পিছে কালি পৰহি গৈ সপ্তাহ পাৰ হ’ল, ডেকাৰ খা খবৰ নাই৷ মনটোৱে কিবা এটা অজান আশঙ্কাৰ ইংগিত দিলে৷ কিন্তু মোৰ “hard earned money কেতিয়াও মৰা নেযায়” জাতীয় বিশ্বাস এটাই ক’লে “Don’t worry, পইছা ঘূৰি আহিবই”৷
দুদিনমানৰ পিছত গগৈদা নামৰ মোৰ চিনিয়ৰ কলিগ এজনৰ আগত কথাষাৰ লাহেকৈ উলিয়ালো৷

: গগৈদা, বদৰপুৰৰ ডেকা মানুহজন কেনেকুৱা হে?

গগৈদাই অলপ দেৰি মোলৈ পেন্দোৱাকৈ চালে, এটা ৰহস্যময় হাঁহি মুখমণ্ডলত।

: পইছা ধাৰে দিছ নেকি ডেকাক?

: হয় দাদা ৷ সিদিনা ভতিজাকৰ অসুখ বুলি দুহেজাৰ টকা ল’লে নহয়! পিছদিনাই ঘূৰাই দিম বুলি এসপ্তাহ পাৰ হ’ল, খবৰেই নাই দেখোন!

: হেৰৌ, পইছা ধাৰে দিবলৈ মানুহ নেপালি আৰু? গ’ল যা তোৰ পইছা৷ আৰু নেপাৱ৷

তাৰ পিচত গগৈদাৰপৰা যিটো কাহিনী শুনিলো সেইটো মোটামুটি এনেধৰণৰ –

মিঃ ডেকাৰ বেঙ্কৰ চাকৰি যোৱা প্ৰায় এবছৰেই হ’ল৷ বেঙ্কত বহু টকাৰ হেৰাফেৰি কৰাৰ বাবে চাকৰিৰপৰা চাচপেণ্ড নে ডিচমিছ হৈ এতিয়া চিনাকী মানুহবোৰৰপৰা টকা ধাৰে লৈ কাকো ঘূৰাই নিদিয়ে৷ গগৈদাৰপৰাও হেনো চাৰি হেজাৰ খাই থৈছে৷ বৰাক ভেলীত বহুত কম অসমীয়া মানুহহে বাছি ৰৈছে যাৰপৰা ধাৰ ল’বলৈ ডেকাৰ বাকী আছে৷ তেওঁ কেতিয়াবা টকা ঘূৰাইয়ো দিয়ে, অৱশ্যে অন্য এজনৰপৰা ধাৰ লৈহে৷ ইধৰ কা মাল উধৰ কৰিয়েই তেওঁৰ ‘ইক’নমী’ চলে৷

কথাখিনি শুনি নিজৰ ওপৰতে ধিক্কাৰ জন্মিল৷ খমখমীয়া এশটকীয়া নোটকেইখনলৈ মনত পৰি চকুকেইটা সেমেকি গ’ল৷ হোষ্টেললৈ ঘূৰি আহি কাষৰ ৰুমত থকা মোৰ লগৰ ল’ৰা ৰঞ্জুক ক’লো কথাটো৷ মোৰ কথা শেষ নহওঁতেই তাৰ মুখৰপৰা অশ্ৰাব্য গালি গালাজ ওলাবলৈ ধৰিলে৷ বুজিলো ডেকাৰ চিকাৰ তেঁৱো হৈছে৷ ৰঞ্জুক ক’লো, “ব’ল ময়ো এনেই নেৰো বুজিছ, তাৰ ঘৰলৈ গৈ হ’লেও পইছা উলিয়াম৷ ইমান কষ্টৰ পইছা এনেই এৰিম নেকি!”

পিছদিনা ৰাতিপুৱা মই আৰু ৰঞ্জু গৈ ওলালোগৈ ডেকাৰ ঘৰ বিচাৰি৷ পুৰণা ঠিকনাটোলৈ গৈ ভাৰা ঘৰটো বিচাৰি উলিয়ালো৷ পিছে ঘৰটোৰ দুৱাৰমুখতে তলা এটা ওলমি থকাহে দেখিলো৷ সন্মুখতে দোকান এখন দেখি, দোকানীজনৰ ওচৰ পাই কিবা সোধো বুলি ভাবোতেই দোকানীজনেই আৰম্ভ কৰিলে –
: দাদা, ডেকাক বিচাৰি আহিছিল নেকি? টকা পইছা ধাৰলৈ দিছিল যেন পাওঁ।

মই বোলো – হয় হে ৷ ডেকা নাই নেকি?

দোকানীজনে এটা ব্যংগাত্মক মিচিকিয়া হাঁহি মাৰি ক’লে –

: পইছা ধাৰলৈ দিছে যদি পাহৰি যাওক৷ মই আজি তিনি মাহে মোৰ দোকানৰ বাকী উলিয়াব পৰা নাই৷ তেওঁ ঘৰলৈ কেতিয়া আহে কেতিয়া যায় মই ইয়াত থাকিয়েই তত ধৰিব পৰা নাই৷ আপুনি কিডাল কৰিব৷

অৱশেষত ঘটনাৰ গভীৰতা বুজি ডেকাৰ ভাৰাঘৰৰ তলাটোতে ৰঞ্জুয়ে লাঠ এটা মাৰিলে আৰু দুয়ো পুনৰ ঘৰমুৱা হ’লো৷

ৰঞ্জুৱে এদিন পুলিচত খবৰ দিয়াৰ কথাও কৈছিল৷ সেই সময়ৰ হাইলাকান্দি পুলিচৰ এচ পি বুঢ়াগোহাঞি ছাৰৰ লগতো আমাৰ বন্ধুত্ব গঢ়ি উঠিছিল৷ এদিন কথা প্ৰসংগত উলিয়াইছিলোও৷ পিচে তেখেতৰ উত্তৰ শুনি হাঁহিত মুখৰপৰা চাহ ছিটিকি পৰিল৷ ডেকাই হেনো তেওঁৰপৰাও তিনি হেজাৰ টকা মাৰি থৈছে৷

লাহে লাহে কথাটো পাহৰিয়েই গৈছিলো৷ প্ৰায় এবছৰৰ মূৰত কালাইন বোলা ঠাইডোখৰত দুখন নাইট চুপাৰ বাছৰ মাজতে এটা চিনাকী ছায়ামূৰ্তি চকামকাকৈ দেখা হেন পালো৷ হয়, সেয়া ডেকাই আছিল৷ বৰাক ভেলীৰপৰা গুৱাহাটী অভিমুখে অহা নাইট চুপাৰ বাছবোৰ তাতে ৰখাই ভাত পানী খায়৷ ডেকাৰ লগত চাৰি চকুৰ মিলন হোৱাৰ লগে লগেই হঠাৎ মোৰ ভিতৰৰ ইন্দ্ৰিয়বোৰ পুনৰ সক্ৰিয় হৈ উঠিল৷ লগে লগে ডেকাৰ পিছ ল’লো৷ লাইন হৈ থকা বাছবোৰৰ মাজত অন্ধকাৰতে অলপ দেৰি টম এণ্ড জেৰীৰ দৰে খেদা খেদি চলিল৷ মই দৌৰি গৈ তাত পাওঁ মানে ডেকা সিখন বাছৰ পিছফাল পায়৷ অৱশেষত অন্ধকাৰৰ সুৰুঙা লৈ এপলকত অন্তৰ্ধ্যান হ’ল৷

মই হাৰ মানি দুখ মনে নিজৰ বাছত বহিলোহি৷ কিছু বছৰৰ পিছত মোৰ ট্ৰান্সফাৰৰ অৰ্ডাৰ আহিল৷ আজি দুটা দশকৰ পিছতো ডেকাৰ শুংসূত্ৰ পোৱা নগ’ল৷ কোনোবাই পালে জনাব ৷

☆★☆★☆