দুৰ্গা পূজা আহিলেই প্ৰতিবছৰেই দেৱীৰ প্ৰতিমা আহি মোক সপোনত দেখা দিবলৈ ধৰে৷ দুৰ্গা মাৰ যে ভক্ত মই! এইদৰেই প্ৰতিবছৰেই দেৱী আহে আৰু গুচি যায়৷ পূজা কৰোঁ, সাধনা কৰোঁ৷ দুখ-কষ্ট আতৰি যায়৷ অনাবিল শান্তিৰে মনবোৰ উপচি যায়৷ এইবাৰ দুৰ্গা পূজাৰ সময়ত মই দক্ষিণ ভাৰতত৷ নতুন ঠাই, নতুন দেৱ-দেৱী৷ কাকোৱে চিনিবই পৰা নাই৷ চেহেৰাও বেলেগ, নামো বেলেগ৷ মাক বিচাৰি নাপায় অন্তৰাত্মাতে দেৱীক আৰাধানা কৰিবলৈ ধৰিলোঁ৷ পিছে এইবাৰোঁ সপোনত আহি আহি এগৰাকী অস্পষ্ট দেবীৰ প্ৰতিমাই মোক সদায় আশীৰ্বাদ দি যাবলৈ ধৰিলে৷ তাকে দেখি

“বৰ্তমান যুগত নাৰী কোনো ক্ষেত্ৰতে পুৰুষতকৈ পিছ পৰি থকা নাই। পুৰুষৰ সমানেই নাৰী সকলো দিশতে আগবাঢ়িছে। যদিও নাৰী পুৰুষতকৈ শাৰীৰিকভাবে দুৰ্বল বুলি সকলোৱে কয় কিন্তু নাৰীৰ বুদ্ধি পুৰুষৰ শক্তিৰ তুলনাত বহুত বেছি।” নাৰী দিৱসৰ বিশেষ দিনটোত আমাৰ কবিতা বাইদেউৰ তিনি ঘণ্টাযোৰা ভাষণটো শেষ হওঁতে প্ৰায় গধূলিয়ে হ’ল। তেতিয়া সময় সাত মান বাজিল, মানে আন্ধাৰ হ’ল। এনেতে গলগলীয়া মাতেৰে সভাৰ এজন আহ্বায়কে জিতু, নিতু আৰু পিকুক ক’লে, “বাইদেউক অলপ আগবঢ়াই দে ঘৰলৈকে। অকলে ভয় কৰিব। আন্ধাৰ হ’ল বহুত।” বাইদেউৱে নুশুনাকৈ সিহঁত

জিংকুমণি বৰা ৰতনলালৰ নুমলীয়া পুতেক৷ সি পঢ়াত অতি বেয়া বাবে বাপেকৰ মহা চিন্তা৷ কেনেকৈনো ল’ৰাটোক ভাল শিক্ষা দিব পৰা যায় তাৰেই চিন্তাত ৰাতি টোপনী নাহে৷ নিজে ভালদৰে পঢ়া-শুনা নকৰি ধিতিঙালি কোবাই থাকি ল’ৰালি কাল পঠিয়াই এতিয়া ৰতনলালে পস্তাইছে৷ কোনোৰকম চুচৰি নৱম মান শ্ৰেণীটো পাছ কৰিলে আৰু পঢ়িবলৈ মন নকৰি স্কুল এৰিলে৷ বয়স নৌ হওঁতে বিয়াও পাতিলে৷ সংসাৰ চলাবলৈ টান পাই এতিয়াহে বুজিছে পঢ়া-শুনা কৰাটো কিমান জৰুৰী কাম৷ এতিয়া পুতেকক ইংৰাজী শিকাই ডাঙৰ মানুহ কৰিব পাৰিলেই ৰক্ষা পৰে৷ বিদ্যালয়ত পঞ্চম শ্ৰেণীত

আমাৰ সৰুকালটো আজিৰ শিশুৰ দৰে  ডিজিটেল ভার্চুৱেল পৃথিৱীখনতে সীমাবদ্ধ নাছিল। মুকলি পথাৰ, শৰীৰৰ উৎকৰ্ষ সাধন কৰা খেল বোৰ খেলিয়েই ডাঙৰ দীঘল হৈছিলোঁ‌। দুষ্টামিও কৰিছিলোঁ‌। তাহানিৰ সেই খেলৰ লগৰীয়া মিকিৰ, চু-কন, থুপুকা, ফেলেক আৰু গাধৈ কেউটাই এতিয়া ডাঙৰ লোক৷ আমি কেইটা সততে কেতিয়াও লগ এৰা দিয়া নাছিলোঁ‌৷ ভিন্ন স্কুলৰ হ’লেও স্কুল ছুটীৰ পিছত পোনছাটেই জেঠাইদেউহঁতৰ ঘৰৰ আগফালৰ প্ৰকাণ্ড শিমলু গছজোপাৰ তলত লগ হওঁ‌হি৷ এই নামবোৰে বিশেষ বৈশিষ্ট্য বহন কৰিছিল৷ থুপুকা চাপৰ আছিল৷ কোৱাৰিৰে লেলাৱটি সৃষ্ট জলাধাৰ এটা বহুদিনলৈকে বৈ থাকিছিল৷ তাৰ

এই কাহিনীটো এনে বিচিত্ৰ যে ইয়াৰ লগত কেইবাটাও বছৰ পাৰ হৈ গুচি গ’ল। প্ৰতি বছৰেই ভাবো, লিখি পেলাওঁ। পিচুৱাই থকাটো মুঠেও ভাল কথা হোৱা নাই। পিচে ঠিক লিখিম বুলি লওঁহে, আকৌ কিবা এটা অঘটন ঘটে। কাহিনীটো আকৌ সলনি হৈ যায়। এইবাৰ কিন্তু শেনৰ এজাত। একদম খাটাংকৈ সিদ্ধান্ত লৈছোঁ, লিখিমেই। ইমানতে যদি লিখি নেপেলাওঁ, কোনোবা দিনা ঘপহকৈ চকু দুটা মুদ খাই গ’লে ইও লগতে যাব। কাহিনীৰ আৰম্ভণি ঠিক কেতিয়া হৈছিল বছৰটো সঠিককৈ মনত পেলাব পৰা নাই। পিচে এটা কথা খাটাং যে

আজিকালি য’তে ততে বিউটি পাৰ্লাৰ৷ এযুগ আগলৈ বিউটি পাৰ্লাৰসমূহত মহিলাসকলৰহে একছত্ৰী ৰাজত্ব চলিছিল৷ আমাৰ দৰে নিমাখিত পুৰুষসকলৰ বাবে চ’কত অহৰ্নিশে ধেপধেপীয়া মাতৰ ৰেডিঅ’ এটাত ‘বিবিধ ভাৰতী’ বাজি থকা বিহাৰী ৰামপ্ৰসাদৰ বোম্বে চেলুনৰ শৰণাপন্ন হোৱাৰ বাদে আন একো গত্যন্তৰ নাছিল৷ দেৱালত শ্ৰীদেৱী-অমিতাভৰ পোষ্টাৰ, প্ৰকাণ্ড আইনাখনৰ তলত থকা এবেগেতমান বহল কাঠ এচটাত দাঁত ভগা ফণি, কেঁচি, খুৰ, বাটি এটাত চাবোন পানীত জুবুৰিয়াই থোৱা মটীয়া ৰঙৰ বুৰুজ এডাল আৰু একাষত খৈনীৰ টেমাটো৷ ৰামপ্ৰসাদৰ বোম্বে চেলুনৰ সম্পত্তি বুলিবলৈ সেয়াই আছিল৷ পিছে আজি কালি সেই

মানুহে কয়, “মিছা কথাৰ ঠেং চুটি” সেইটোও এটা গোকাট মিছা। আপুনিয়েই কওকচোন মানুহৰ ঠেং থাকে নে ভৰি? আৰু এনে এজন মানুহ মোক দেখুৱাই দিয়ক যাৰ মিছা কথা কোৱাৰ বাবে ঠেং চুটি হৈছে? আচলতে মিছাৰ লগত আমাৰ সম্বন্ধ জন্মৰ আগৰ পৰাই। মোৰ জীৱনত শুনা প্ৰথম মিছা কথাটো আছিল, মই জন্ম পোৱা নাৰ্চিংহোমৰ ডাক্তৰজনৰ। “নৰ্মেল নহয় ছিজাৰিন কৰিব লাগিব” বুলি মিছাকৈয়ে মাৰ পেটটো ফালি মোক উলিয়াই আনিলে। নাৰ্চিংহোমত মোৰ জণ্ডিজ হৈছে বুলি মিছাকৈয়ে এসোপামান মোক চেলাইন খুৱালে। খুৰা এজনে হস্পিতালত দেউতাক সুধিলে

স্কুলত থাকোতে কেইখনমান আলোচনী খুউব পঢ়িছিলো। বিস্ময়, মায়া, তৃষ্ণাতুৰ, ৰহস্য , মৌচাক, প্ৰান্তিক, ৰংঘৰ, পূবালী। কেতিয়াবা দেতাই “ষ্টাৰডাষ্ট” নামৰ ইংৰাজী আলোচনী এখনো আনিছিল। সেইখন অৱশ্যে পঢ়া নাছিলো, মানে নোৱাৰিছিলো। তাত থকা হিন্দী চিনেমাৰ নায়ক নায়িকাৰ ফটোত দাড়ি মোছ, তিল, চেলাউৰী আঁকিছিলো। ওপৰত উল্লেখ কৰা কেইখনমানত পত্ৰবন্ধু নামেৰে শিতান এটা আছিল। ভাইটি আৰু মই পোষ্ট কাৰ্ডত খুউব নাম ঠিকনা পঠাইছিলো। ক’ৰবাত ক’ৰবাত উলাইছিলো আৰু সেই জহতে অসংখ্য চিঠি পাইছিলো, অসমৰ বিভিন্ন ঠাইৰ পৰা। মুকুন্দ দা মানে আমাৰ ডাকঘৰৰ ডাকোৱালজনৰ চাইকেলখন আহি

নাজানো মোক দেখি সৰু ছোৱালীজনীয়ে কিয় চিঞৰে। উচপ খাই উঠিলো মই। মোক দেখি চিঞৰাৰ কিবা কাৰণ আছে বুলি নাভাবো। আগতেও চিঞৰিছে তাই। তাইৰ চিঞৰ শুনি একেকোবে সেই ঠাই পৰিত্যাগ কৰিলো। ল’ৰা এটা অহা দেখিছিলোৱেই। মোক দেখাহেঁতেন কিজানি কথা বিষম হ’লহেঁতেন। নাজানো কিয় চিঞৰে…দেখাতো ইমান বেয়া নহয় মই। বিয়া পতাৰ আগতে মোৰ পিছত মাইকী এসোপাৰ লাইন লাগিছিল। বিয়া পতাৰ পিছতহে অলপ বুঢ়া যেন হৈছো বাৰু, কিন্তু সেইবুলি মোক দেখি চিঞৰাৰ কোনো কাৰণ নাই। লাহে লাহে ঘৰ সোমালোহি মই। ঘৈণী বহি আছিল

আমাৰ ছাৰ চিন্তাত পৰিছে। ছাৰৰ চিন্তা দেখি তেমেকাবাবু আকৌ মহা চিন্তাত পৰিছে। ছাৰৰ মুখৰে ওলোৱা মহান বাণীসমূহ বঢ়াই কওঁতে কওঁতে আজিকালি তেমেকাবাবুৰ চিন্তাধাৰা, কাৰ্যকলাপ সকলোতে হাইব্ৰীড ছাপ এটা পৰিছে। কি ক’লে? বুজি পোৱা নাই? ৰব বুজাই দিছোঁ। মানে ধৰক, ছাৰ যদি কোনোবা দিনা আনন্দ মনেৰে থাকে; তেমেকাবাবুৰ ভাষাত, “ছাৰৰ আজি মহা আনন্দ।” আকৌ কোনো মহান কামৰ ক্ষেত্ৰত অংক নিমিলা দেখিলে ছাৰে যদি ‘দুই’ত কামটো কৰা মস্কিল হ’ব বুলি মানা কৰি দিয়ে; তেমেকাবাবুৰ ভাষাত কথাখিনি হ’ব, “নহ’বহে ডাঙৰীয়া! ‘চাৰি’ত কামটো কৰা