লালচাহ-নীলাক্ষী কাকতি

: টিংকু এই তিতা গামোচাখন বিচনাখনৰ ওপৰত কোনে থলেনো?

মীৰাই একপ্ৰকাৰ চিঞৰাৰ দৰেই কথাষাৰ ক’লে৷

: মা মই নাজানো৷ মই কাপোৰ পিন্ধি আছোঁ৷ দেউতাই থ’লে কিজানি৷

: তাকেই৷ আছোঁৱেই নহয় বিনামূলীয়া বান্দীজনী৷ ৰাতিপুৱা কাউৰীয়ে কা কৰাৰপৰা নিশা দুপৰলৈ লেদেনা উকতিবলৈ৷ গা মচি গামোচাখন ৰ’দত মেলি দিলে মহাভাৰতখন ৰামায়ণ হৈ যাবও পাৰে৷

: হেৰা কি হ’লনো? মই মেলি দিম নহয়৷ কাপোৰযোৰ পিন্ধি লওঁ বুলিহে৷

বৰুৱাই চাৰ্টৰ বুটামকেইটা মাৰি মাৰি ক’লে৷

: এ-এ, কি কৰিছে? চেণ্ডেল পিন্ধি মচি থোৱা ৰূমটোত কিয় সোমাল? ভালদৰে শুকুৱাই নাই৷ বহিলনে গোটেই চেণ্ডেলৰ চিন? আৰু কি কৈছে? মেলি দিব? গামোচা? কেতিয়া? যেতিয়া গোটেই বিচনাচাদৰখন তিতিব, তেতিয়ালৈ ?

: হেৰা৷ মোৰ অফিচলৈ দেৰি হৈছে বুজিছা৷ এটা কাম কৰা৷ কৰবাত বেছিকৈ চৰাইৰ পাখি পাই নেকি বিচাৰিবাচোন৷ পাখি লগাই মই উৰি উৰি কামবোৰ কৰিব পাৰিম৷ তেতিয়া তোমাৰ মচি থোৱা ঘৰত চেণ্ডেলৰ চিন নবহে৷

: তাকেইতো৷ মোক উপলুঙা কৰাৰ বাহিৰে আপুনি আৰু বেলেগ কিবা কৰিব পাৰেনে?

: নহয় হে৷ তোমালোক মাইকী মানুহবোৰ বৰ আচৰিত৷ ঠাণ্ডা দিনত ফেনখন ফুল স্পীডত লগাই দিবা মচি থোৱা ঘৰ শুকুৱাবলৈ৷ গৰম দিনত ধূণা দিম বুলি ফেন অফ কৰি দিবা আৰু….

: কওক কওক৷ এতিয়া আপোনাৰ দেৰি হোৱা নাই অফিচলৈ? মোৰ দোষ খুচৰিব পাৰিলে আপোনাৰতো মুখখন উজলি উঠে৷ পিচে মনত আছেনে নাই? সন্ধিয়ালৈ বজাৰ যাব লাগিব যে!

: কি বজাৰ?

: অ’ এয়া চোৱা৷ বজাৰৰ কথা ক’লে আপুনি আগতেতো কলা-বোবা হৈছিলয়েই৷ এতিয়া পাহৰা চাউলৰ ভাত খোৱা অকৰাটোও হ’বলৈ ল’লে হ’বলা?

: অ মা একেবাৰে গজনীৰ আমীৰ খানৰ নিচিনা নেকি?

টিংকুৱে মাত দিলে৷

: শুনক৷ বেছি এক্টিং কৰি নাথাকিব৷ বিজু মোৰ একমাত্ৰ ভনী৷ তাইৰ আঙুঠি পিন্ধোৱাৰ দিনা দহবছৰৰ আগৰ পুৰণি কাপোৰ মই পিন্ধিব নোৱাৰোঁ৷ অন্য কথা বাদেই৷ ল’ৰাঘৰৰ মানুহে হ’বলগীয়া কইনাৰ বায়েকে পুৰণি কাপোৰ পিন্ধি ওলালে কি ভাবিব? আপোনাৰ সন্মান নাথাকিলে বুলিয়েই মোৰ মা-দেউতাৰ সন্মান নাই নেকি?

: হেৰা কি কোৱাহে? তুমি এই দহবছৰত যিমান কাপোৰ লৈছা ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ পানীও চাগে সিমান বাগৰা নাই৷ আৰু নতুন কাপোৰ এযোৰ নিপিন্ধিলে তোমাৰ বা মোৰ কি সন্মান যাবহে? ল’ৰাঘৰৰ মানুহে তোমাক চাবনে বিজুক চাব? এইবাৰ বিহুত লোৱা কাপোৰযোৰকে পিন্ধিবা৷

: সেয়া মই জানিছিলোঁৱেই৷ মোক সময়ত ঠগিবা বুলি৷ বিহুত লোৱা কাপোৰযোৰৰ দৰে একে কাপোৰ এযোৰ সৰু মাহীয়েও লৈছে৷ তাতে মই সেইযোৰ পিন্ধি ফেচবুকত ফটোও দিছিলোঁ৷ এতিয়া আকৌ একেযোৰ কাপোৰ পিন্ধি ফেচবুকত ফটো দিব পাৰিমনে? বিজুৰ আঙুঠি পিন্ধোৱাৰ ফটো দিব নালাগিব নেকি? মইতো ফটো দি কেপচন কি দিম তাকো ভাবি থৈছোঁ৷

: হেৰা৷ তুমিতো পাগলী হৈছাই লগতে ময়ো পাগল হ’ম৷ টিংকু সৰু হৈ আছে৷ গতিকে দুয়ো পাগল হোৱাৰ আগতে মই অফিচলৈ যাওঁ৷ মাহৰ শেষ৷ চাওঁ কৰবাত ধাৰ কৰিব পাৰোঁ নেকি! মই আহোঁ দিয়া৷

****

যতীন বৰুৱা গড়কাপ্তানি বিভাগত কাম কৰে৷ নিম্নবৰ্গৰ সহায়ক৷ ইচ্ছা কৰিলে বাহিৰা টকা চুব পাৰে৷ পিচে তেওঁৰ পাপ আৰু বদনামলৈ বৰ ভয়৷ গতিকে দৰমহাৰ টকাৰেই তেওঁ সন্তুষ্ট৷ মাহৰ শেষত প্ৰতিবাৰেই টনাটনি হয়৷ সেই কথাটো লৈয়ে পত্নী মীৰাৰ আপত্তি৷ আপত্তি থাকিবই৷ আজিকালিৰ দিনত কোনেনো অলপ নিজে বিচৰা ধৰণে থাকিব নিবিচাৰে! তাতে মীৰাৰ মাহীয়েক পেহীয়েকহঁতৰ ছোৱালীবোৰৰ গিৰিয়েককেইজনৰ সোঁৱে বাঁৱে টকা৷ যি নহওক বৰুৱাই আজি কামত মন বহুৱাব পৰা নাই৷ বাৰে বাৰে ভাবিছে কি কৰা যায়! ইফালে পকেট খালী৷ আনফালে পত্নীৰ দাবী৷ কাপোৰ কিনিবলৈ নাপালে মীৰাই কৰিবলগীয়া আন্দোলনে যে ধ্বংসাত্মক ৰূপ ল’ব সেয়া খাটাং৷ এনেয়ো বৰুৱাই বহুসময়ত বুজি নাপাই মীৰাই কিয় মুখ ফুলাই আছে আৰু যেতিয়ালৈ বুজি পাই তেতিয়া এইটো বুজি নাপাই যে মীৰাই ইমান খং কৰিবলগীয়াকৈ তেওঁ তেনে কিবা দোষ কৰিছিল জানো৷

: সোমাব পাৰোঁনে?

এজন বয়সস্থ মানুহে বৰুৱাহঁত বহা কোঠাটোৰ পৰ্দাখনৰ ওচৰৰপৰা ক’লে৷ বয়সস্থ হ’লেও মানুহজনৰ স্বাস্থ্য ভাল দেখাত৷

: আহক৷ কওকচোন৷

বৰুৱাই মানুহজনলৈ উদ্দেশ্যি ক’লে৷

: মই ৰামেশ্বৰ তালুকদাৰ৷ অৱসৰপ্ৰাপ্ত প্ৰধান শিক্ষক৷

: বহক৷

: ধন্যবাদ৷ মই মানে এতিয়া অলপ সামাজিক কাম – কাজৰ লগতে নিজকে জড়িত কৰি ৰাখোঁ৷ আমাৰ যিটো সন্মুখৰ ৰাস্তা তাৰ অৱস্থা অতিকৈ পুতৌজনক৷ বাৰিষা কালি মানুহৰ অৱস্থা চাব নোৱাৰা হয়৷ ছাত্ৰছাত্ৰীৰ লগতে গৰ্ভৱতী মহিলা নাইবা বৃদ্ধলোকৰ বৰ কষ্ট হয়৷ ডেৰবছৰৰপৰাই শুনি আছোঁ চৰকাৰীভাৱে বোলে ৰাস্তাটোৰ মেৰামতিৰ বাবে টকা চেংচন হৈছে৷ পিচে কথাটো গানৰ দৰে শুনিহে আছোঁ৷ মই নিজেই বহুবাৰ দৰ্খাস্ত দিলোঁ৷ নাই সকলো গালো বালো খোলাকটিৰ তাল৷ আজি কিছুদিনৰ আগতে এজনে ক’লে আপোনালোকৰ অফিচতে বোলে ফাইলটো চহী এটাৰ বাবে ৰৈ আছে৷ সকলোৱে খবৰটো কৰিবলৈ মোকেই পঠিয়াই দিলে৷ ডাঙৰীয়া কিবা এটা কৰি ৰাস্তাটোৰ মেৰামতিৰ কামটো আগবঢ়াই দিব নোৱাৰেনে? মানুহখিনি বৰ কষ্টত আছে৷ ইমান বছৰ শিক্ষকতা কৰিলোঁ৷ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক বিভিন্ন শিক্ষা দিলোঁ৷ কিন্তু কিতাপৰ কথা আৰু বাস্তৱৰ অভিজ্ঞতাৰ মাজত সিহঁতে যেতিয়া অমিল দেখে সিহঁতৰ সন্দেহৰ চকুবোৰ চাবলৈ নিজকে বৰ লাজ লগা হ’ল৷

মানুহজনে ক্ৰমে আৱেগিক হৈ পৰিল৷

: ৰ’বচোন৷ মোক আপোনালোকৰ ঠাইখিনিৰ বিষয়ে কওকচোন৷ মানে ঠিকনাটো৷

ক্ৰিং ক্ৰিং….

মীৰাৰ ফোন৷ নিশ্চয় কেইবজাত ঘৰ পাব তাকে জানিবলৈ ফোন কৰিছে৷ ইফালে টকা ক’ৰ পৰা যোগাৰ হ’ব তাৰ কোনো সঠিক উত্তৰ নাই৷

: এয়া লওক৷ মই কাগজখনতে লিখি দিছোঁ৷

: অ’৷ হয় এই ৰাস্তাটোৰ কামৰ বাবে টকা আহিছে৷ কিবা অলপ ফৰ্মেলিটি বাকী আছে৷ মানে…মানে…

হঠাতে বৰুৱাৰ মনত বিজুলী চমকাৰ দৰে কথা এটাই চুই গ’ল৷

: মানে কি ডাঙৰীয়া?

: হেঃ হেঃ! মানে জানেই নহয়৷ আজিকালি কামবোৰ হ’বলৈ অলপ খৰচা পানীৰ দৰকাৰ হয়৷

: মানে? ঘোঁচ? আপোনাক লাগে নেকি?

: ছিঃ ছিঃ! কি কৈছে? মোক নালাগে৷ কিন্তু ফাইলটো ওপৰলৈ যাব লাগিব নহয়৷ তাত লাগিব৷ মোৰ হাতত থাকিলেতো এক টকা নোহোৱাকৈ কৰি দিলোঁ হয়৷ পিচে জানেই আৰু…

: হেৰি কিমান লাগিব? মই তেনে কিবা এটা হৈ ফাইলটো ফচি আছে বুলি ভাবিছিলোঁয়েই৷

: এহ দিয়ক আৰু কিবা এটা৷ আপুনিও চৰকাৰী চাকৰিয়ালেই আছিল দিয়কচোন৷

: এহেজাৰ মান দিলে হ’বনে?

: হেহ্! কি কয়হে? সেইখিনি টকাৰে ওপৰৱালাৰ লালচাহৰ খৰচেই নোলাব দেখোন! দিয়ক দিয়ক টকা তিনিহেজাৰ দিয়ক৷ মই যিমান পাৰোঁ ফাইলটো আগবঢ়াই ওপৰৰপৰা কৰাই আনিবলৈ যত্ন কৰিম৷

: তিনিহেজাৰ? ক’ম নহয়নে?

: হেৰি মই ক’মকৈ কৈছোঁ৷ বেলেগে পাঁচৰ তলত ফাইলত হাতেই নিদিয়ে৷ মোৰ দেৰি হৈছে৷ দিয়ে যদি সোনকালে দিয়ক৷ মোৰ আৰু কাম পৰি আছে৷

:  বাৰু৷ এয়া টকা তিনিহেজাৰ দিলোঁ৷ অনুৰোধটো ৰাখিব ডাঙৰীয়া৷ নিজৰপৰাই টকাকেইটা দিলোঁ৷ ৰাস্তাটো ভাল হ’লেই মনটো শাঁত পৰিব৷ বাৰু আঁহো দিয়ক৷

: বাৰু আহক৷ টকাকেইটা পকেটত সোমোৱাই বৰুৱাই মীৰালৈ ফোন কৰিলে,

: হেৰা৷ ওলাই থাকিবা৷ মই গৈ আছোঁ৷

*****

: হেৰা মোক কেনে দেখিছে?

হালধীয়া কাপোৰযোৰেৰে মীৰাক আজি সঁচাকৈয়ে বৰ ধুনীয়া লাগিছে৷

: ধুনীয়া লাগিছে৷

: হয়নে?

মীৰাই লাজলাজকৈ ক’লে৷

: আপুনি নীলা চাৰ্টটো পিন্ধকচোন৷ মই মাৰ বিচনাতে উলিয়াই থৈছোঁ৷ ল’ৰাঘৰৰ মানুহ আহি পাবৰেই হ’ল৷ হে ভগৱান! আহি পালেই৷ সেয়া গেটত গাড়ীৰ শব্দ৷ যাওক যাওক৷ ওলাই আহক৷

ল’ৰাঘৰৰ মানুহক ভালদৰে সোধপোছ কৰি থকা হৈছে৷ মীৰা আৰু মাক-দেউতাকৰ গাত তৰনি নাই৷ এইবাৰ বৰুৱাৰ পাল৷ তেওঁক বিচৰা হৈছে৷ বিজুৰ একমাত্ৰ ভিনিহিয়েক৷ ঘৰখনৰ ডাঙৰ জোঁৱাই৷ মীৰাই প্ৰায় টানি অনাদি বৰুৱাক আনিলে৷

: তেতিয়াৰপৰা কৈ আছোঁ ওলাওক বুলি৷ এতিয়া কইনা আপুহিহে হৈছে৷

: হেৰা অহাৰপৰাই কামত লাগি আছোঁ৷ ইটো কৰা সিটো কৰা৷ সময় পাইছোঁনে?

: হ’ব হ’ব৷ মনে মনে থাকক৷ ব’লক এতিয়া৷ ভালদৰে কথা ক’ব৷ নিজৰ ফালৰ পৰাও কিবা ক’ব৷ হুঁ হুঁ কৰি নাথাকে যেন৷

: আঁহা আঁহা জোঁৱাই৷ তালুকদাৰ এয়া মোৰ ডাঙৰ জোঁৱাই৷ যতীন বৰুৱা৷ গড়কাপ্তানি বিভাগত কাম কৰে৷ যতীন এয়া বিজুৰ ভাবী শহুৰ৷ ৰামেশ্বৰ তালুকদাৰ৷

মীৰাৰ দেউতাকে বৰুৱাক চিনাকি কৰি দিলে৷ নামটো শুনাৰ লগে লগেই বৰুৱাৰ বুকুখনে ঢিপিংকৈ মাৰিলে৷ হে ভগৱান! এয়া কি! এয়াচোন!

: অ’ এওঁকচোন মই চিনি পাওঁ৷

: অ’ হয় নেকি? কেনেকৈ?

: কিবা এটা কামত এওঁৰ অফিচত এওঁক লগ কৰিছিলোঁ৷

: হেঃ হেঃ! ভাল ভাল৷ বৰ ভাল ল’ৰা৷ মোৰ ডাঙৰ ল’ৰাই আৰু৷ বৰ গুণী৷ বৰ সৎ৷ বাহিৰা টকা চুবলৈ পালেও নুচুৱে৷ মই এওঁক লৈ বৰ গৰ্বিত বুজিছে৷

: হয় হয়৷ বৰ ভাল এওঁ৷ মাত্ৰ আপুনি এটা কথা নাজানে৷

: কি?

এইবাৰ বৰুৱাৰ মূৰটো ঘূৰোৱা যেন লাগিল৷ আজি সকলো শেষ৷ বিজুৰ ভাবী শহুৰেকে যদি কথাটো কৈ দিয়ে সৱছ গুমৰ ফাঁক হ’ব৷ উফ্‌ কি কৰা যায়!

: নাই নাই বেলেগ একো নহয়৷ এওঁৰ অফিচৰ ওপৰৱালাই এহেজাৰ টকীয়া দামী লালচাহ খায় হে৷ বৰ দামী চাহ খায়৷

বৰুৱাৰ ডিঙিটো সোপা মাৰি ধৰা যেন লাগিল৷ পকেটৰপৰা ৰুমালখন ওলিয়াই কঁপালত বিৰিঙি উঠা ঘামবোৰ মচি ল’লে তেওঁ৷

☆ ★ ☆ ★ ☆