তিনিদিনৰ পাছত মই কোৱা মতেই দুয়ো স্বামী-স্ত্ৰী আশ্ৰমলৈ আহিল। ঘৈণীয়েক বৰ ধুনীয়া, লাহিকৈ শৰীৰ, মিহিকৈ কঁকাল, উন্নত বক্ষ, মৃণালৰ দৰে বাহু, হৰিণীৰ দৰে চকু, এনে সৰ্বসুলক্ষণা ছোৱালীজনী যে সন্তানহীনা হ’ব তাক ভাবিবই নোৱাৰি। অলপ সোধ-পোচ কৰাৰ পাছত জানিব পাৰিলোঁ সন্তান নহোৱাৰ বাবে ছোৱালীজনীৰ কোনো দোষ নাই, দোষ পুৰুষজনৰহে। চিকিৎসাৰ প্ৰয়োজন গিৰীয়েকৰহে। কিন্তু ছোৱালীজনীৰ চিকিৎসা নকৰিলেতো নহ’ব, কৰিবই লাগিব। : শুনা পুত্ৰ, তুমি পূৰ্ব জন্মত এগৰাকী প্ৰখ্যাত এডভোকেট আছিলা আৰু আইনৰ বলত এগৰাকী মাতৃৰ বুকু সুদা কৰি তেওঁৰ সন্তানক আঁতৰাই ৰাখিছিলা।

একেলেথাৰিয়ে তিনিটা ক্লাছ কৰাৰ পিছত অবিনাশে আজি কিছু ভাগৰুৱা অনুভৱ কৰিলে। বিশেষকৈ প্ৰথম শাৰীত বহি ক্লাছ কৰিলে যে মগজুটোৰ ওপৰত জোখতকৈ অলপ বেছিয়েই বোজা পৰে, সেয়া আজি সি খুব ভালকৈ অনুভৱ কৰিছে। সেয়ে চতুৰ্থ ক্লাছটো আজি নহয় বুলি খবৰটো পোৱাত অবিনাশে হাতত সৰগ ঢুকি পোৱা যেন পালে। দীপকৰ লগত সি কেণ্টিনৰ ফালে আগবাঢ়িল, এতিয়া তাৰ গৰম চাহ একাপৰ খুবেই প্ৰয়োজন। : চাহ দিবচোন হৰিকাই। : চাহৰ লগত কিবা দিমনে? গৰম চিংৰা আছিল। : দিয়ক। কেণ্টিনৰ চাহকাপৰ সোৱাদ সাধাৰণ চাহকাপৰ দৰেই,

এদিন ভক্ত এজনে আহি মন্দিৰত সেৱা ল’লে৷ কণ্ঠস্বৰটো অলপ গভীৰ কৰি সুধিলোঁঁ, : বৎস তোমাৰ নামটো কোৱাচোন৷ নামটো কোৱাৰ পাছত অলপ সময় ধ্যানমগ্ন হৈ ক’লোঁ, : পুত্ৰ তোমাৰ ঘৰ কল্যাণ নগৰত, ঘৰৰ অৱস্থা ভাল , তিনিমহলীয়া বিল্ডিং, ভাল চাকৰি, বাহিৰা উপাৰ্জনো বহুত, গাড়ী, বাৰী, নাৰী সকলো আছে কিন্তু থাকিও নথকাৰ দৰে, বহুত চেষ্টা কৰিছা সন্তান এটি লাভ কৰিবলৈ কিন্তু সফল হোৱা নাই, হয় নে নহয় বৎস! মোৰ গভীৰ কণ্ঠস্বৰ শুনি তেওঁ মোৰ চৰণত লুটিখাই পৰিল। দুয়ো ভৰিত ধৰি ক’বলৈ ধৰিলে,

“অঁ… হুজুৰ…..” ম’বাইলটোৰ কর্কশ মাতত অবিনাশে সাৰপাই সময়টো চালে, ছটা বাজিবলৈ দহ মিনিট বাকী। হিমেশ ৰেশমীয়াৰ কণ্ঠৰ গীত অবিনাশৰ বৰ এটা ভাল নালাগে, সেয়া কণ্ঠস্বৰ নে নাসিকাস্বৰ সেইটো আজিলৈকে সি অনুধাৱন কৰিব নােৱাৰিলে। অথচ সেই হিমেশৰ নাসিকাস্বৰেই অবিনাশৰ ম’বাইলত ঠাই পাইছে। পিচে তাৰ কাৰণ নথকা নহয়। টোপনি গধুৰ অবিনাশৰ বাবে ৰাতিপুৱা সােনকালে সাৰ পােৱাটো প্রায় অসম্ভৱ কথা। অবিনাশৰ মতে প্রিয়াৰ আলিংগণ এৰি আহিবলৈ সিমান কষ্ট নহয়, যিমান ৰাতিপুৱা বিছনাখন এৰাৰ সময়ত হয়। ৰাতিপুৱা আঠবজাৰপৰা ক্লাছ, প্রথম ক্লাছটো পােৱাটো অবিনাশৰ বাবে

তাৰপাছত আমাৰ আশ্ৰম নিৰ্মাণৰ কাম পূৰ্ণ গতিত চলিবলৈ ধৰিলে৷ দুজন শিষ্য দূৰৰ গাঁও এখনৰপৰা লৈ অহা হ’ল। প্ৰথম অৱস্থাত আমাৰ অলপ কষ্ট হৈছিল বাপু। এইবোৰ কথাক লৈ দুখ কৰিও লাভ নাই। বান্দৰ কেঁকোৰা চেকচেকনি, হাড়িয়া বৰলৰ কামোৰ, কাঁইটৰ খোঁচ, এইবোৰ অতিক্ৰম কৰিব লগা হৈছিল। অৱশ্যে দুখ কৰিও লাভ নাই, আগৰ দিনৰ ঋষিমুনিসকলেও আমাৰ দৰে কষ্ট কৰি আশ্ৰম প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। আশ্ৰমৰ কাষেৰে এখনি সৰু  নৈ বৈ গৈছিল, নিজকে তাহানিৰ সেই বশিষ্ঠ মুনি যেন লাগিছিল, যিগৰাকী তপস্বীয়ে সন্ধ্যা ললিতা কান্তা আৰু কামৰূপৰ

তাৰপাছত আমাৰ আশ্ৰম নিৰ্মাণৰ কাম পূৰ্ণ গতিত চলিবলৈ ধৰিলে৷ দুজন শিষ্য দূৰৰ গাঁও এখনৰপৰা লৈ অহা হ’ল। প্ৰথম অৱস্থাত আমাৰ অলপ কষ্ট হৈছিল বাপু। এইবোৰ কথাক লৈ দুখ কৰিও লাভ নাই। বান্দৰ কেঁকোৰা চেকচেকনি, হাড়িয়া বৰলৰ কামোৰ, কাঁইটৰ খোঁচ, এইবোৰ অতিক্ৰম কৰিব লগা হৈছিল। অৱশ্যে দুখ কৰিও লাভ নাই, আগৰ দিনৰ ঋষিমুনিসকলেও আমাৰ দৰে কষ্ট কৰি আশ্ৰম প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল। আশ্ৰমৰ কাষেৰে এখনি সৰু  নৈ বৈ গৈছিল, নিজকে তাহানিৰ সেই বশিষ্ঠ মুনি যেন লাগিছিল, যিগৰাকী তপস্বীয়ে সন্ধ্যা ললিতা কান্তা আৰু কামৰূপৰ

(তৃতীয় খণ্ড)  তিনিমহলীয়া হোষ্টেলটোৰ একেবাৰে ওপৰ মহলাত অবিনাশ আৰু দীপকৰ ৰূমটো। হোষ্টেলৰ সন্মুখত খেল পথাৰখন, পিছফালে টুকুৰা টুকুৰ পাহাৰবোৰ। টুকুৰা পাহাৰবোৰ গৈ গৈ ইউনিভাৰ্চিটি পাইছেগৈ। কাষতে পাঁচ নম্বৰ হোষ্টেল, সন্মুখৰ ডাঙৰ খেলপথাৰখন পাঁচ নম্বৰ হোষ্টেলৰ লগত ভাগ বতৰা কৰা হৈছে। নাতিদূৰৈত দীপৰ বিল, শীতৰ আগমনৰ লগে লগে  জাক জাক আলহী চৰাইবোৰে আহি ঠাইখিনি মুখৰ কৰি তোলে। সেই পৰিবেশটো অবিনাশৰ খুব ভাল লাগে।   : দাদা, সোমাব পাৰিম নে? অচিনাকি মাতটোত অবিনাশৰ চিন্তাত যতি পৰে। ৰূমটোৰ বাহিৰত হোৱা সৰু হুলস্থূলটোত অবিনাশে বুজিব

(যোৱা সংখ্যাৰ পিছৰ পৰা) বিদ্যালয়ৰ পৰা মুক্ত হৈ বুজিব পাৰিলোঁ মই ইতিমধ্যে ডাঙৰ হৈছোঁ। মুখৰ মাতৰ পৰিৱৰ্তন হৈছে। মিহি মেকুৰীৰ মাতৰ সলনি ভতুৱা কুকুৰৰ দৰে মাতটো হুটা হৈ ওলাল। নাকৰ তলত দুবৰি বনে কোমল গজালি মেলাৰ দৰে গোফে ভুমুকি মাৰিলে। মনটো আগতকৈ অধিক ৰঙিয়াল হ’ল। শৰীৰৰ বলো বৃদ্ধি পালে। আগতে স্ত্ৰীলিংগসকলক দৰ্শন কৰি যিটো তৃপ্তি পাইছিলোঁ এতিয়া তাতকৈ অন্য ৰকমৰ তৃপ্তি অনুভৱ কৰা হ’লোঁ। গাঁওখনত থকা আটাইবোৰ জীয়ৰী-বোৱাৰীকে দেখোন মৰম কৰিবলৈ মন যোৱা হ’ল। পিচে দেউতাই বাৰে বাৰে কৈ গৈছে