স্কুলীয়া শিক্ষা সাং কৰি কলেজত ভৰি দিছোঁ তেতিয়া। একেবাৰে মন উৰণীয়া, দেহা উৰণীয়া হৈ থকাৰ বয়স। দুই একে প্ৰেমৰ প্ৰস্তাৱ দিয়ে, একে আষাৰে নাকচ কৰো। তথাপি মনে মনে গপতে গঙ্গাটোপ হৈ থাকো, কাৰোবাৰ সপোন কুঁৱৰী যে হ’ব পাৰিছোঁ সেই কথা ভাবি। তেনেকুৱাতে ল’ৰা এজনৰ সৈতে চিনা পৰিচয় হ’লো। কলেজখনৰ ভিতৰতে “হেণ্ডচাম” বুলি সুখ্যাতি থকা ডেকাকেইজনৰ ভিতৰত অন্যতম আছিল তেওঁ। সাহিত্য চৰ্চা কৰিছিল, বাঁহী বজাইছিল, উদ্দাত্ত কণ্ঠেৰে তৰ্ক প্ৰতিযোগিতাবোৰত ভাগ লৈ পুৰস্কাৰ বুটলিছিল। এক কথাত কলেজৰ বহু যুৱতীৰ হাৰ্টথ্ৰ’ব আছিল তেওঁ।

সৰুৰেপৰাই মোৰ দুটা বস্তুৰ বৰ অভাৱ আছিল। গাৰ মঙহ আৰু সাহস। এতিয়াও মনত আছে। বিশ্ববিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰোতে মোৰ ওজন আছিল উঞ্চল্লিশ কেজি। বতাহত উৰি যাওঁ যাওঁ হেন দেহৰ অৱস্থা। কাজেই সাহসৰ ঘৰত শূন্য। আনৰপৰা মাৰ খোৱাৰ ভয়ত কাজিয়াতো বাদেই ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়ৰ নাহৰৰ তলেদি (চেনী আলি) অহা-যোৱা কৰোঁতেও কোনো ছোৱালীক মাতি নাপালো। আৰু জোকোৱা! নৈব নৈব চঃ। কিন্তু বাৰিষা বৰষুণ অহাৰ দৰে কেতিয়াবা মনটো ৰঙীন হোৱা যে নাছিল এনেও নহয়। হৈছিল দুবাৰমান। লগৰ দুজনীয়ে মোক এইক্ষেত্ৰত এচুলিমানো সহায় যদি কৰিলেহেঁতেন তেতিয়া

মই বৰ পজিটিভ মাইণ্ডৰ ল’ৰা। কেইবছৰনো বয়স হৈছে? মাত্ৰ ২৭ হে। আচলতে এতিয়াহে মোৰ প্ৰেমত পৰাৰ প্ৰকৃত বয়স হৈছে। আগৰ প্ৰেমবোৰত ভালপোৱা, মৰমবোৰ আচলতে অপৈণত আকৰ্ষণহে আছিল। গতিকে এতিয়া ভাল পাম একেবাৰে চিৰিয়াচলি আৰু এইবাৰ বিয়া পাতিম খাটাং। নামি পৰিলো কৰ্মক্ষেত্ৰত। ভুল নকৰিব চাকৰিৰ কৰ্মক্ষেত্ৰ নহয়, প্ৰেমৰ ক্ষেত্ৰখনৰ কথা কৈছোঁ‌। এজনী আছিল বান্ধৱী, যিজনীয়ে সদায় মোৰ লগত নিশা ১ বজালৈ ফোনত কথা পাতে। অহ! এইখিনিতে কওঁ, নিশা ১ বজা পৰ্যন্ত মোৰ লগত কথা পাতে, কিন্তু সেয়া আমাৰ কথা নহয়, তাইৰ

মোৰ ফটা পিৰীতিৰ পুৰাণখন বেছিদিনীয়া নহয়। হাইস্কুলীয়া দিনৰে আৰু। ক্লাছ টেনৰ প্ৰথমতেই এগৰাকী সহপাঠীৰে প্ৰেমত পৰিলোঁ। পৰিলোঁ‌ মানে ইমানে বেয়াকৈ প্ৰেমৰ বোকাত সোমালোঁ‌ যে জে চি বিয়েও উঠাব নোৱাৰে আৰু। জানুৱাৰী মাহৰ কথা। ক্লাছবোৰ আৰম্ভ হৈছে। ঘৰত মা দেউতাহঁতৰ বুজনি, “ক্লাছ টেন পালিহি। পঢ়াত মন দে।” চাওঁতে চাওঁতে সৰস্বতী পূজা পালেহি। হাইস্কুলৰ শেষৰটো সৰস্বতী পূজা। ইফালে আকৌ স্কুলৰ সাধাৰণ সম্পাদক। দায়িত্ব আছে বহুত। পূজাৰ বহুদিনৰ আগৰপৰাই প্ৰস্তুতি চলালো মনৰ কথাবোৰ কৈ পেলোৱাৰ। তেতিয়া হীৰুদা আৰু প্ৰণৱ কুমাৰ বৰ্মনৰ কবিতা পঢ়িবলৈ

জালুকবাৰীৰ মায়াৰ কথা হয়তো নতুনকৈ ক’ব লগা নাই। মই যেতিয়া যোৰহাটত আছিলোঁ, মোৰ স্কুলীয়া কেইবাজনো বন্ধু জালুকবাৰীৰ বাসিন্দা হৈছিলগৈ। সিহঁতৰ মুখতে কথাবোৰ শুনি শুনি ঠাইখনৰ প্রতি থকা মোহটো দুগুণে বাঢ়িছিল। মিছা ক’লে কিডাল হ’ব, শাৰী-শাৰী কৃষ্ণচূড়া-ৰাধাচূড়া, এজাৰ, সোণাৰুৱে আৱৰা “কেম্পাচ”, নিয়ন লাইটৰ তলত চেনীপুলত বহি, বোটানিকেল গার্ডেনৰ মাজত সিহঁতৰ যিহে ফটো উঠাৰ কোব মনে মনে জ্বলন এটাও হৈছিল। সোঁৱে-বাৱেঁ থকা পখিলাবোৰৰ কথা নক’লোৱেইবা! এদিন যেতিয়া মোৰো সেইখন জগতত ভৰি দিয়াৰ সৌভাগ্য হৈছিল সেই সুখকণ ভাষাৰে বর্ণনাব নোৱাৰি। সেই বন্ধুবোৰৰ এক্সপার্ট

কিমান বছৰৰ আগৰ কথা বাৰু; এতিয়াও অগা ডেৱা কৰে সেইবোৰ কথাই কেনেকৈ নিজৰ মোহগ্ৰস্থতাক প্ৰেম নাম দি ভুল কৰিছিলোঁ‌৷ অৱশ্য পৰিপক্কও নাছিলোঁ‌। বয়স কম আছিল লগতে মগজুও৷ মেট্ৰিক পাছ কৰি হায়াৰ চেকেণ্ডাৰীত এডমিচন লৈছোঁ‌ আৰু মন সেই সময়ত কমোৱা তুলা উৰাদি উৰিয়েই ফুৰে। ধুনীয়া ল’ৰা দেখিলেই চকু পৰে, পিচে পতকৈ মই কাকো একো নকও কিয়নো এডাল অদৃশ্য শিকলি দেউতাৰ ৰঙাচকুৰ গাত মেৰ খাইয়ে থাকে৷ মোলৈ কোনোবা আকৰ্ষিত হোৱা যেন দেখিলেও মই পাচহুঁ‌হুকি আহিছিলোঁ‌৷ সেই বয়সতেই মূৰত এটা কথা সোমোৱাই লৈছিলোঁ‌

মিছা ক’লে কি ডাল হ’ব হে? প্ৰেম কৰি কৰি জীৱনটো শেষ কৰি দিলোঁ‌। আটাইবোৰেই ফটা পেৰেম চাল্লা। প্ৰথম শ্ৰেণীত থাকোতেই এজনীয়ে মোলৈ চিঠি লিখিছিল। ভাষাজ্ঞান নাছিল তেতিয়া জহনীযাতীৰ। (মোলৈ নাহিলি যেতিয়া তাইক জহনীত যাবলৈ নকৈ মুকেশ আম্বানিলৈ যাবলৈ অভিশাপ দিলেহে হ’ব।) চিঠিখন বেছেৰীজনীয়ে লিখিছিল মোলৈকে। কিন্তু ডেলিভাৰ কৰোঁ‌তে পোষ্টেল এড্ৰেছ খেলিমেলি হোৱাৰ দৰে চিঠিখন পৰিছিলগৈ ৰজনী মাষ্টৰৰ হাতত। ৰজনী মাষ্টৰে চিঠিখন পঢ়ি হাঁ‌হি ৰাখিব নোৱাৰা হ’ল। আমি তেতিয়া ক’ নে খ’ মান শ্ৰেণীত। আজিৰ দৰে আমাৰ সময়ত এক কেজি দুই

‘আহানা!’ তেওঁৰ আহ্বানত মোৰ উখল-মাখল লাগিল৷ তথাপি মই যেন একো শুনাই নাই, এনে ভাৱত কৰি থকা কামটোতেই মন দি থাকিলোঁ৷ ‘এতিয়াই আহা৷’ মোৰ খেলি-মেলি লাগিল। কি কৰা যায়! ‘এতিয়া, এই মুহূৰ্ততেই আহা৷’ মই অস্থিৰ হৈ উঠিলোঁ৷ তেওঁৰ মাজত কিবা এটা যে মায়াময় যাদু আছে সেইটো সঁচা৷ সেই ৰহস্যময় মণি-মুকুতাৰ মাজত নিজকে বিলীন কৰি মোৰো অমিয়া পান কৰাৰ মন৷ মোৰ মনটোৱে মনা নাই, নিজকে সংযত কৰিব পৰা নাই, এতিয়া গৈয়েই যেন সেই ৰহস্যময়ীতাত ডুব দিম, তেনে লাগিল৷ পিছে মই হ’লো সাংসাৰিক

লগৰবোৰে মোক টিউবলাইট বুলি জোকায়। কিয় জোকাৱ বুলি সুধোঁতে বন্ধু মানসে এদিন মোক বুজাই দিছিল উদাহৰণসহ – : তোক এদিন বিদিশাই অংক এটা কৰিবলৈ দিছিল নেকি?  : ওঁ দিছিল। মনত পৰিল কথাটো। ফাৰ্ষ্ট ইয়েৰত থাকোঁতে বিদিশা নামৰ ছোৱালীজনী দুদিনমান কলেজলৈ অহা নাছিল। নোটচখিনি লিখি লওঁ বুলি মেজৰৰ বহীখন খুজি ঘৰলৈ নিছিল। দুদিনৰ পিছত বহীখন ঘুৰাই দি কৈছিল অংক এটা আছে মাজত। উত্তৰটো সোনকালে দিবা। ঘৰলৈ আহি বহীখন মেলি চালো। 1+4+3= 3 নে 2 ?  অংকত মই এক্কেবাৰেই কেঁচা। ৰামানুজনৰ নাম

বনে-জংঘলে ঘুৰি প্ৰকৃতি সংৰক্ষণৰ কাম কৰি ফুৰোতে কামৰ সূত্ৰতে আমি প্ৰায়ে অৰণ্যৰ কাষৰীয়া মানুহবোৰৰ সংশ্ৰবলৈ আঁহো। স্থানীয় ৰাইজৰ মাজত জন সজাগতা গঢ়ি তোলাই এই অঞ্চলবোৰত আমাৰ প্ৰধান কাম। এইক্ষেত্ৰত প্ৰকৃতি সংৰক্ষণৰ বাবে কামকৰা স্থানীয় সংগঠনবোৰেই আমাৰ আৰু গাঁৱৰ মানুহৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰে। মানাহ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল (Manas RF) ৰ উপকণ্ঠৰ অঞ্চলত আমাৰ জন-সজাগতাৰ এনে কাম-কাজবোৰৰ বাবে আমাৰ প্ৰধান অৱস্থান আছিল কয়লাময়লা গাঁও। তাৰ স্থানীয় সংগঠন “নিউ হ’ৰাইজন”ৰ যুৱকসকলে আমাক এই কামত সহায় কৰিছিল। অৰণ্য সংৰক্ষণৰ বাবে সজাগতা গঢ়ি তোলাৰ উপৰিও